Ufff jak gorąco…
Za nami kilka upalnych dni, jak zapowiadają meteorolodzy najbliższe dni nie mają być wcale lżejsze. Wszystko wydaje się łatwiejsze, gdy pracujemy w klimatyzowanym pomieszczeniu, gdzie temperaturę możemy ustawić na dowolnym poziomie. Problem zaczyna pojawiać się wówczas, gdy jesteśmy zdani tylko na wentylację naturalną lub gdy pracę wykonuje się na przestrzeni otwartej. Jakie prawa mają pracownicy wykonujący prace w warunkach podwyższonej temperatury?
Niestety w przepisach ogólnych nie znajdzie się konkretnych zapisów odnoszących się do tego w jakiej maksymalnej temperaturze może pracować pracownik. Dla przykładu w art. 15 Rozporządzenia z dnia 28 sierpnia 2003 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy mowa jest o obowiązku zapewnienia przez pracodawcę w pomieszczeniu pracy odpowiedniej temperatury. W tym samym rozporządzeniu znajduje się dział „Ogrzewanie i wentylacja”. Ustawodawca nałożył w nim obowiązek zapewnienia odpowiednich warunków temperaturowych przez określenie temperatury minimalnej, która wynosi 14 stopni a dla pomieszczeń, w których realizowane są lekkie prace fizyczne i dla pomieszczeń biurowych – 18 stopni.
Problematykę temperatury w miejscu pracy reguluje też Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 roku w sprawie profilaktycznych napojów i posiłków. Ustawodawca określa w nim co należy rozumieć pod pojęciem mikroklimatu gorącego. Są to warunki, w których wskaźnik WBGT (wskaźnik obciążenia termicznego) wynosi powyżej 25 stopni. Ustawodawca zwraca też uwagę na warunki pracy, w których temperatura otoczenia wynosi powyżej 25 stopni a w pomieszczeniu zamkniętym powyżej 28 stopni i nakazuje wówczas zapewnienie pracowników napojów profilaktycznych.
Z pomocą przychodzą też przepisy szczegółowe, odnoszące się do pewnych grup zawodowych. Pierwszym rozporządzeniem, które porusza tematykę pracy w upalne dni jest Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac. Ustawodawca zabronił zatrudniania młodocianych w pomieszczeniach, w których temperatura powietrza przekracza 30 stopnie a wilgotność względna powietrza przekracza 65%. Co więcej ustawodawca wyklucza też możliwość pracy młodocianego w środowisku o dużych wahaniach parametrów mikroklimatu, szczególnie przy występowaniu nagłych zmian temperatury w zakresie przekraczającym 15 stopnie, jeśli młodociany nie ma możliwości adaptacji w pomieszczeniu o temperaturze pośredniej przez co najmniej 15 minut.
Kolejnym aktem jest Rozporządzenie Rady Ministrów z 3 kwietnia 2017 roku w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią. W rozporządzeniu tym warunki ograniczające odnosi się do poziomu mikroklimatu gorącego, którego pomiar wyraża się wskaźnikiem PMV. Pomiar wskaźnika PMV wykonuje się specjalną aparaturą, chcąc zmierzyć tę wartość warto zapytać się służby bhp o możliwość ich wykonania. Jeśli poziom tego wskaźnika przekroczy wartość 1,0 wówczas dla kobiet w ciąży i karmiących dziecko piersią takie warunki uznaje się jako szkodliwe. Podobnie, jak w przypadku młodocianych tak i w przypadku kobiet w ciąży i karmiących dziecko piersią – za warunki szkodliwe uznaje się warunki, w których występują duże wahania mikroklimatu, szczególnie przy nagłych zmianach powietrza w zakresie przekraczającym 15 stopni.
Z uwagi na brak innych szczegółowych regulacji w tym zakresie pozostaje liczyć na rozsądne podejście pracodawcy do problemu. Po konsultacji z służbą bhp może wdrożyć wiele rozwiązań zmniejszających uciążliwość pracy, przykładowo mogą to być dodatkowe przerwy w pracy, skrócenie czasu pracy pracowników, zapewnienie stałego dostępu do chłodnych napojów. Wysokie temperatury to nie tylko zmniejszenie efektywności pracy i większa ilość błędów, ale przede wszystkim potencjalne zagrożenie dla człowieka. Do głównych skutków oddziaływania wysokich temperatur na człowieka należy:
- Wyczerpanie cieplne – występuje przy temperaturach 35-45 stopni, jest zaburzeniem termoregulacji na skutek której dochodzi do odwodnienia i utraty elektrolitów. Typowymi objawami są bladość, przyspieszony oddech, zmniejszenie ilości oddawanego moczu a w przypadku niedokrwienia mózgu również omdlenia. Brak pomocy w odpowiednim czasie może prowadzić do powstania udaru cieplnego.
- Udar cieplny – to stan zagrożenia życia, który może powstać podczas przebywania w dusznej, wilgotnej i gorącej atmosferze. W organizmie gromadzi się nadmierna ilość ciepła, co zaburza termoregulację. Organizm znacznie gorzej radzi sobie z nadmierną ilością ciepła. Na udar cieplny szczególnie narażone są osoby starsze, osoby cierpiące na cukrzycę, choroby serca, osoby otyłe i przyjmujące leki rozszerzające naczynia. Do objawów zewnętrznych należy suchość i zaczerwienienie skóry, zawroty głowy, nudności wymioty, drgawki, zaburzenia wzroku, zaburzenia świadomości.
- Kurcze cieplne – bolesne skurcze mięśni kończyn spowodowane utratą elektrolitów. Najczęściej dotyczą osób wykonujących ciężką pracę fizyczną przy wysokich temperaturach otoczenia. Objawami kurczy mięśni są zmęczenie, ból głowy, nudności, zmniejszenie wydzielanie moczu.
